جدول تناوبی عناصر

جدول تناوبی عناصر (مندلیف) (Periodic Element Table) نمایشی نموداری (جدولی) از عناصر شیمیایی بوده که بر اساس افزایش عدد اتمی طراحی شده است. این جدول دارای 7 تناوب (دوره) و 18 گروه بوده که در آن عناصر با خواص مشابه در یک ستون و عناصر با تعداد یکسان الکترون در لایه آخر، در یک دوره (تناوب) قرار می گیرند.
تعداد 118 عنصر در جدول تناوبی قرار داشته که از این تعداد، 114 عنصر شناخته شده است. هر دوره با یک فلز قلیایی آغاز و به یک گاز بی اثر ختم می گردد، برخی از خواص عناصر جدول تناوبی به صورت متناوب و دارای روندی خاص هستند.
عناصر موجود در جدول بر اساس خواص فیزیکی و شیمیایی شان به چند دسته طبقه بندی شده اند که عبارت است از:
1- فلزات قلیایی
2- فلزات قلیایی خاکی
3- فلزات واسطه داخلی
4- فلزات واسطه خارجی
5- شبه فلزات
6- فلزات ضعبف
7- هالوژن ها
8- گازهای نجیب
8 گروه عناصر اصلی را با پسوند A و 10 گروه فلزات واسطه خارجی را با پسوند B کد گذاری کرده اند.

دیمتری مندلیف
دیمتری مندلیف در 8 فوریه سال 1834 در سیبری به دنیا آمد و در 2 فوریه سال 1907 در سن پترزبورگ فوت کرد. او در سال 1856 تحصیلات آکادمیک خود را به پایان رساند و موفق شد در سال 1864 به درجه استادی انستیتو تکنولوژی سن پترزبورگ نائل شود و در سال 1865 استاد دانشگاه ایالتی سن پترزبورگ شد. او اولین کتاب خود را در زمینه اسپکتروسکوپی در سال 1861 نوشت. بیشترین معروفیت مندلیف به دلیل ارائه جدول تناوبی می باشد که در آن 63 عنصر شناخته شده را بر اساس وزن اتمی شان به شکل یک جدول تناوبی مرتب کرد و با عنوان اصول شیمی در سال 1869 به چاپ رساند.
تاریخچه جدول تناوبی عناصر

جدول تناوبی به شکلی که امروزه در دسترس می باشد، از ابتدا به این صورت نبوده و طی سال های بسیاری گسترش یافته است.
گرچه منابع، دیمتری مندلیف را اولین دانشمندی معرفی کردند که عناصر را بر اساس وزن اتمی شان به صورت جدول مرتب کرد اما تا قبل از آنچه مندلیف ارایه کرده بود، تاریخچه ای در این مورد وجود دارد که در زیر خلاصه ای از آن آورده شده است.
در سال 1669 بازرگان آلمانی و کیمیاگر مبتدی به نام Hennig Brand تلاش کردند سنگ فیلسوف را کشف کنند، چیزی که ظاهرا می توانست فلزات را به طلای خالص تبدیل کند. او اولین نفری بود که فسفر را کشف کرد. در سال 1680 Robert Boyle، نیز فسفر را کشف کرد و این عنصر به عموم شناخته شد.
 
در سال 1809 ، حداقل 47 عنصر کشف شده بود که دانشمندان سعی می کردند آن ها بر اساس مشخصاتشان دسته بندی کنند.
در سال 1863 شیمیدان انگلیسی John Newlands ، عنصر کشف شده را بر اساس مشخصاتشان به 11 گروه تقسیم کرد.
در سال 1869 شیمیدان روسی Dimitri Mendeleev، بر اساس وزن اتمی عناصر را رده بندی کرد. او کشف سایر عناصر را نیز پیش بینی کرد و فضایی را برای آن ها در جدول تناوبی خود در نظر گرفت.
در سال 1886 فیزیکدان فرانسوی Antoine Bequerel ، اولین بار رادیو اکتیویته را کشف کرد. Marie و Pierre Curie روی تابش اورانیم و توریوم تحقیق کردند و در ادامه رادیم و پولونیم را کشف کردند.
در سال 1894 Sir William Ramsay و Lord Rayleigh گازهای نجیب را کشف کردند که به عنوان گروه 0 به جدول تناوبی اضافه شدند.
در سال 1897 فیزیکدان انگلیسی J. J. Thomson اولین بار الکترون (ذره با بار منفی در یک اتم) را کشف کرد.
در سال 1913 Bohr کشف کرد کهالکترون ها به دور یک هسته با انرژی های مختلف می چرخند که آن ها را اوربیتال نامید. تابش در حین حرکت آن ها از یک اوربیتال به اوربیتال دیگر ساطع می شود.
و در سال 1945 Glenn Seaborg لانتانیدها و آکتنیدها (عدد اتمی > 92) را شناسایی کرد که معمولا در زیر جدول تناوبی گذاشته می شوند.
 در نگاه نخست جدول تناوبی بسیار پیچیده به نظر می رسد . جدول تناوبی در حقیقت ، جدولی بزرگ از همه ی عنصر های موجود است که در آن عنصر ها به ترتيب عدد اتمي رديف شده اند . عدد اتمي ، تعداد پروتون هايي است که هر اتم در هسته ي خود دارد . با قرار دادن عنصر ها به اين شيوه ، عنصرهايي که خواص مشابه دارند  در يک گروه قرار مي گيرند . مانند هر جدول ديگري ، اين جدول نيز رديف هايي دارد که از چپ به راست و ستون هايي دارد که از بالا به پايين مرتب شده اند . رديف هاي جدول تناوبي دوره تناوب و ستون هاي آن گروه ناميده مي شود .
 هیدروژن (H) نخستين عنصر جدول تناوبي عناصر است ، چون فقط يک پروتون در هستهی خود دارد. هلیوم (He)دومين عنصر است ، چون دو پروتون دارد و ساير عنصرها نيز به همين ترتيب مرتب شده اند . جدول تناوبي مي تواند رنگ بندي شود معمولاً هر دسته اي با رنگي ويژه مشخص مي شود تا تمامي عنصرهايي که به يک دسته تعلق دارند ، به راحتي شناخته شوند . چنانچه عنصرهاي جدول تناوبي رنگ بندي شوند ، 9 دسته مختلف را نشان مي دهند . هيدروژن به هيچ کدام يک از اين دسته ها تعلق ندارد .
 
 علامت اختصاري:
 هر عنصر به غير از نام ، يک علامت اختصاري هم دارد که به آن نماد شيميايي گفته مي شود که شيوه ي تند نويسي عنصر در معادلات شيميايي است . نماد شيميايي اغلب حرف اول يا دو حرف اول اسم آن عنصر است . هر عنصر عدد اتمي و جرمي مخصوص به خود را دارد.
 گروه:
جدول تناوبي 18 گروه دارد .گروه اول ( که گروه فلزات قليايي ناميده مي شود ) آخرين ستوني است که در سمت چپ جدول قرار گرفته است . عنصرهاي اين گروه داراي خصوصياتي مشابه اند ، ولي غير يکسان هستند . چون تعداد الکترون هاي لايه ظرفيت ( الکترون هاي آخرين لايه اتم ) در همه عناصر يک گروه مشابه است ، اگر بدانيم يک عنصر در چه گروهي قرار دارد ، مي توانيم اطلاعات زيادي راجع به آن به دست آوريم .
 دوره تناوب:
خواص عنصرها در يک تناوب (رديف ) به تدريج تغيير مي کند . نخستين و آخرين عنصر هر تناوب ، تفاوت زيادي با يکديگر دارند . نخستين عنصر هر دوره ماده ي جامد واکنش زا است و در ترکيب با اکسيژن مي سوزد و آخرين عنصر هر دوره يک گاز بي اثر است . البته همه ي عنصرهاي يک تناوب داراي تعداد لايه هاي الکتروني مشابه هستند ، مثلاً تمامي عنصرهاي تناوب سوم ، سه لايه دارند 
همانطور که در طول تناوب حرکت مي کنيم ، اتم ها سنگين تر اما کوچکتر مي شوند ؛ به اين دليل که تعداد لايه هاي الکتروني يکسان باقي مي ماند ، اما تعداد پروتون ها و نوترون ها در هسته افزايش مي يابد . نيروي قوي و جاذبه ي پروتون هاي مثبت ، الکترون هاي منفي را با شدتي بيشتر به سوي مرکز مي کشاند .