HPV

HPV چیست؟

فهرست

مقدمه

HPV چیست

انواع ویروس HPV

علائم ابتلا به HPV

بیماری‌های مرتبط با HPV

تشخیص HPV

درمان و پیگیری

باورهای نادرست درباره ویروس HPV

نقش آگاهی عمومی و آموزش در مقابله با ویروس HPV

نتیجه گیری

منابع

مقدمه

در دنیای امروز، بیماری‌های منتقله از راه تماس جنسی (STDها) یکی از مهم‌ترین چالش‌های سلامت عمومی محسوب می‌شوند. در میان آن‌ها، ویروسی به نام HPV (ویروس پاپیلوم انسانی - Human Papillomavirus) بیش از همه مورد توجه قرار گرفته است. این ویروس یکی از شایع‌ترین ویروس‌های منتقل‌شونده از طریق تماس پوستی و جنسی است و تخمین زده می‌شود که بیش از ۸۰٪ از افراد فعال از نظر جنسی، در طول زندگی خود به نوعی از این ویروس مبتلا می‌شوند ، حتی اگر فقط یک شریک جنسی داشته باشند.

چرا HPV مهم است؟

اهمیت HPV تنها به دلیل شیوع بالای آن نیست، بلکه به‌خاطر عواقب بالقوه خطرناکش برای سلامت زنان و مردان است. درحالی‌که بسیاری از انواع این ویروس بی‌خطرند و به‌طور طبیعی توسط سیستم ایمنی بدن از بین می‌روند، برخی از انواع خاص آن می‌توانند منجر به ایجاد زگیل‌های تناسلی یا حتی در بلندمدت باعث بروز سرطان دهانه رحم، مقعد، آلت تناسلی و حلق شوند.

یک تهدید خاموش:

بسیاری از افراد مبتلا به HPV هیچ علامتی ندارند و ممکن است ندانند که ناقل ویروس هستند. این ویژگی خاموش، موجب گسترش بی‌صدا و تدریجی ویروس در جوامع می‌شود. همین موضوع باعث شده پزشکان، متخصصان بهداشت و سازمان‌های بین‌المللی سلامت از جمله WHO، بر اهمیت آگاهی‌رسانی، غربالگری و پیشگیری (مخصوصاً واکسیناسیون) تأکید زیادی داشته باشند.

هدف این مقاله، ارائه‌ی اطلاعات دقیق، جامع و قابل‌فهم درباره ویروس HPV برای تمام گروه‌های مخاطب است؛ چه بیماران و عموم مردم، و چه دانشجویان و متخصصان حوزه سلامت. ما در این مقاله تلاش می‌کنیم به سؤالات کلیدی زیر پاسخ دهیم:

ویروس HPV چیست و چگونه منتقل می‌شود؟

انواع آن کدامند و چه تفاوتی با هم دارند؟

علائم ابتلا چیست و چگونه تشخیص داده می‌شود؟

ارتباط HPV با سرطان چگونه است؟

آیا درمانی برای HPV وجود دارد؟

چگونه می‌توان از آن پیشگیری کرد؟

باورهای نادرست درباره این ویروس چیست؟

با ما همراه باشید تا نگاهی دقیق‌تر و علمی‌تر به ویروسی بیندازیم که شاید خاموش باشد، اما نباید آن را دست‌کم گرفت.

HPV چیست

HPV مخفف عبارت Human Papillomavirus به معنی «ویروس پاپیلومای انسانی» است. این ویروس یکی از شایع‌ترین عفونت‌های منتقله از راه تماس جنسی در جهان به شمار می‌رود و می‌تواند پوست و غشاهای مخاطی بدن را آلوده کند. ویروس HPV عمدتاً نواحی تناسلی، مقعد، دهان و گلو را درگیر می‌کند، اما می‌تواند روی سایر نواحی پوست هم تأثیر بگذارد.

HPV یک ویروس، نه یک بیماری

بسیاری از افراد تصور می‌کنند HPV خودش یک بیماری است، درحالی‌که HPV یک ویروس است که می‌تواند باعث ایجاد بیماری‌هایی مثل زگیل تناسلی، زگیل پوستی و در برخی موارد، سرطان شود. همه‌ی افرادی که به HPV مبتلا می‌شوند، دچار علائم یا بیماری نمی‌شوند. بسیاری از موارد HPV بدون اینکه شخص متوجه شود، توسط سیستم ایمنی بدن کنترل یا پاک می‌شود.

ویروس‌های DNA دار: HPV در واقع یک خانواده بزرگ از ویروس‌های DNA دار است که بیش از ۲۰۰ نوع مختلف دارد. این ویروس‌ها بر اساس میزان خطر بیماری‌زایی به دو دسته تقسیم می‌شوند:

انواع کم‌خطر (Low-risk): که معمولاً باعث زگیل‌های پوستی یا زگیل‌های تناسلی می‌شوند و احتمال سرطان‌زا بودن کمی دارند. (مثلاً نوع ۶ و ۱۱)

انواع پرخطر (High-risk): که ممکن است باعث تغییرات سلولی پیش‌سرطانی و در نهایت سرطان، به‌ویژه سرطان دهانه رحم، شوند. (مثلاً نوع ۱۶ و ۱۸)

راه‌های انتقال HPV

ویروس HPV معمولاً از طریق تماس مستقیم پوست به پوست منتقل می‌شود، و شایع‌ترین روش انتقال آن تماس جنسی (واژینال، مقعدی یا دهانی) است. برخلاف بسیاری از بیماری‌های دیگر، HPV می‌تواند حتی بدون دخول جنسی نیز از طریق تماس ناحیه تناسلی یا پوستی آلوده منتقل شود.

روش‌های انتقال شامل:

1-تماس جنسی بدون محافظ

2-تماس پوست به پوست در نواحی تناسلی

3-استفاده از وسایل جنسی مشترک آلوده

4-به‌ندرت از مادر به نوزاد در هنگام زایمان طبیعی

آیا همیشه علامت‌دار است؟

خیر. در اغلب موارد، افراد مبتلا به HPV هیچ علامتی ندارند و حتی نمی‌دانند که ناقل ویروس هستند. همین مسئله موجب گسترش بی‌صدا و مداوم HPV در جمعیت می‌شود.

نقش سیستم ایمنی

در بیش از ۹۰٪ موارد، سیستم ایمنی بدن طی یکی دو سال موفق می‌شود ویروس را از بدن پاک کند، به‌ویژه در افراد جوان و سالم. اما اگر ویروس به‌مدت طولانی در بدن باقی بماند (به‌ویژه انواع پرخطر)، ممکن است تغییرات سلولی ایجاد کند که به‌مرور زمان منجر به سرطان شود.

انواع ویروس HPV

ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) در واقع یک ویروس واحد نیست، بلکه خانواده‌ای بزرگ از بیش از ۲۰۰ نوع ویروس مختلف است که هر کدام ویژگی‌ها و رفتارهای متفاوتی دارند. این انواع مختلف بر اساس ساختار ژنتیکی‌شان طبقه‌بندی شده‌اند و به دو گروه اصلی تقسیم می‌شوند:

 انواع کم‌خطر (Low-risk HPV): این نوع از ویروس‌ها معمولاً باعث بیماری‌های خوش‌خیم و غیرسرطانی می‌شوند. مهم‌ترین ویژگی‌های آن‌ها:

1-اغلب باعث زگیل‌های پوستی یا تناسلی می‌شوند.

2-با سرطان ارتباط مستقیمی ندارند.

3-در بسیاری از موارد خودبه‌خود از بین می‌روند.

معروف‌ترین انواع کم‌خطر:

نوع ویروس	ویژگی ها
HPV-6	یکی از شایع ترین عوامل زگیل تناسلی
HPV-11	دومین عامل شایع زگیل تناسلی ، گاهی باعث پاپیلوماتوز تنفسی در کودکان می شود

 

 

 

 

 

انواع پرخطر (High-risk HPV):

این نوع از ویروس‌ها توانایی ایجاد تغییرات سلولی دارند که در صورت عدم شناسایی و درمان می‌توانند به سرطان منجر شوند. این تغییرات معمولاً طی سال‌ها ایجاد می‌شوند و اغلب بی‌علامت هستند.

معروف‌ترین انواع پرخطر:

نوع ویروس	ویژگی ها
HPV-16	شایع ترین نوع سرطان و عامل اصلی سرطان دهانه رحم ، برخی از سرطان های مقعد ،آلت ،حلق و حنجره
HPV-18	دومین عامل سرطان دهانه رحم در جهان
HPV-31,33,45,52,58	انواع پرخطر دیگر با ارتباط قوی با سرطان‌های تناسلی

 

 

 

 

 

 

 

سایر انواع

برخی انواع دیگر HPV نیز وجود دارند که یا شیوع بسیار کمی دارند یا تأثیرات خاص و نادری روی بدن می‌گذارند. برخی از آن‌ها ممکن است فقط در حیوانات دیده شوند یا تأثیرات محدودی داشته باشند.

مقایسه کلی انواع HPV:

ویژگی	HPV کم خطر	HPV پر خطر
احتمال سرطان	ندارد	دارد
زگیل تناسلی	ممکن است	معمولا نه
از بین رفتن خود به خود	اغلب	گاهی دیرتر یا اصلا
واکسن	محافظت دارد	محافظت دارد(برای یرخی از انواع)

 

 

 

 

 

 

 

 

پوشش واکسن HPV

واکسنی مانند گارداسیل ۹ (Gardasil-9) در برابر ۹ نوع از مهم‌ترین انواع HPV ایمنی ایجاد می‌کند:

انواع پرخطر: 16، 18، 31، 33، 45، 52، 58  وانواع کم‌خطر: 6 و 11

به همین دلیل، این واکسن هم از بروز سرطان‌های مرتبط با HPV و هم از زگیل تناسلی جلوگیری می‌کند.

علائم ابتلا به HPV

یکی از چالش‌برانگیزترین ویژگی‌های ویروس HPV این است که در بسیاری از موارد هیچ علامت ظاهری ایجاد نمی‌کند. به همین دلیل، ممکن است فرد برای سال‌ها ناقل ویروس باشد بدون اینکه خودش یا شریک جنسی‌اش متوجه شود. با این حال، بسته به نوع ویروس و شرایط بدن فرد، HPV می‌تواند علائم مختلفی ایجاد کند.

علائم در زنان:در زنان، ویروس HPV ممکن است باعث موارد زیر شود:

1. زگیل تناسلی: به شکل برآمدگی‌های نرم، کوچک، گوشتی یا گل‌کلمی شکل که ممکن است خارش، سوزش یا ترشح داشته باشند.معمولاً در نواحی فرج (وُلوا)، واژن، مقعد، یا اطراف ناحیه تناسلی

2. تغییرات سلولی در دهانه رحم: بدون علامت هستند و تنها با تست‌هایی مثل پاپ اسمیر یا تست HPV قابل شناسایی‌اند.این تغییرات در صورت پیگیری‌نشدن می‌توانند به سرطان دهانه رحم منجر شوند

3. سرطان‌های ناشی از HPV: در مراحل اولیه کاملاً بی‌علامت‌اند، اما در مراحل پیشرفته ممکن است علائمی مثل

درد لگن ، خونریزی غیرطبیعی واژینال (به‌ویژه بعد از رابطه جنسی) ، ترشحات غیرمعمول را ایجاد کنند.

علائم در مردان: در مردان نیز HPV اغلب بدون علامت است، اما در موارد زیر می‌تواند علائمی ظاهر شود:

1. زگیل تناسلی: روی آلت تناسلی، کیسه بیضه یا اطراف مقعد.معمولاً بدون درد، اما ممکن است خارش‌دار یا تحریک‌پذیر باشند

2. سرطان‌های مرتبط با HPV: اگرچه کمتر از زنان است، ولی HPV می‌تواند باعث سرطان‌هایی مانند سرطان آلت تناسلی ، سرطان مقعد  و سرطان گلو (Oral/Throat cancer) شود. این موارد اغلب در افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف یا افرادی با تماس جنسی دهانی متعدد رخ می‌دهد.

علائم HPV دهانی (Oral HPV): برخی از انواع HPV از طریق رابطه جنسی دهانی منتقل می‌شوند و ممکن است باعث عفونت در دهان، حلق یا حنجره شوند. علائم نادر ولی ممکن عبارت‌اند از:

1-زخم یا برجستگی‌های مزمن در دهان

2-گلو درد طولانی‌مدت

3-گرفتگی صدا

4-مشکل در بلع یا تنفس

انتقال به نوزاد: در موارد نادر، اگر مادر مبتلا به HPV فعال در ناحیه تناسلی باشد، ویروس ممکن است هنگام زایمان طبیعی به نوزاد منتقل شود. این حالت می‌تواند باعث بیماری‌ای به نام پاپیلوماتوز تنفسی راجعه (RRP) شود که در آن زگیل‌هایی در نای یا حنجره نوزاد رشد می‌کنند.

آیا همه افراد مبتلا به HPV علامت‌دار می‌شوند؟خیر ، حدود ۹۰٪ از افراد مبتلا به HPV هرگز علائمی بروز نمی‌دهند و ویروس به‌طور طبیعی طی یک تا دو سال از بین می‌رود. اما چون امکان پیشرفت به سمت سرطان در برخی انواع وجود دارد، غربالگری منظم (مانند پاپ اسمیر) اهمیت زیادی دارد.

بیماری‌های مرتبط با HPV

ویروس HPV بسته به نوع آن، می‌تواند طیف گسترده‌ای از بیماری‌ها و عوارض را در بدن ایجاد کند. برخی از این بیماری‌ها بی‌خطر و خوش‌خیم هستند، در حالی که برخی دیگر می‌توانند جدی و حتی مرگبار باشند، به‌ویژه اگر درمان و پیگیری مناسب انجام نشود.در ادامه با مهم‌ترین بیماری‌های مرتبط با این ویروس آشنا می‌شویم:

زگیل تناسلی (Genital Warts)

شایع‌ترین بیماری ناشی از HPV نوع ۶ و ۱۱ است که از انواع کم‌خطر ویروس به شمار می‌روند.ظاهر آن‌ها ممکن است صاف، برجسته یا شبیه گل‌کلم باشد.می‌توانند تکی یا گروهی باشند.

در زنان روی فرج، واژن، دهانه رحم یا اطراف مقعد و در مردان روی آلت، کیسه بیضه یا ناحیه مقعد ظاهر می‌شوند.

اگرچه خوش‌خیم هستند، ولی از نظر روانی، جنسی و زیبایی ممکن است فرد را تحت فشار قرار دهند.

زگیل تناسلی با درمان از بین می‌رود، اما ممکن است دوباره عود کند چون ویروس هنوز در بدن وجود دارد.

تغییرات پیش‌سرطانی سلولی (Dysplasia)

در افرادی که به انواع پرخطر HPV مانند نوع ۱۶ یا ۱۸ آلوده شده‌اند، ممکن است سلول‌های دهانه رحم (یا مقعد و دیگر نواحی) دچار تغییرات غیرطبیعی شوند. این تغییرات بدون علامت هستند و فقط با تست پاپ اسمیر یا تست HPV قابل شناسایی‌اند. اگر به‌موقع تشخیص داده و درمان شوند، قابل برگشت هستند.اگر رها شوند، ممکن است در طی چند سال به سرطان تبدیل شوند.

سرطان‌های مرتبط با HPV

حدود ۵٪ از کل سرطان‌های انسانی به HPV نسبت داده می‌شوند. مهم‌ترین آن‌ها:

الف) سرطان دهانه رحم (Cervical Cancer): مهم‌ترین سرطان مرتبط با HPV است. بیش از ۹۹٪ موارد آن به علت انواع پرخطر HPV (به‌ویژه نوع ۱۶ و ۱۸) ایجاد می‌شود.با غربالگری منظم و واکسیناسیون قابل پیشگیری است.

ب) سرطان مقعد (Anal Cancer): در هر دو جنس دیده می‌شود، ولی در افرادی با سیستم ایمنی ضعیف یا مردانی که با مردان رابطه جنسی دارند، شایع‌تر است.

ج) سرطان آلت تناسلی (Penile Cancer): نادر است، ولی ارتباط قوی با HPV پرخطر دارد.

د) سرطان دهانی-حلقی (Oropharyngeal Cancer): ناشی از تماس دهانی با نواحی آلوده به HPV است.

در گلو، زبان و پشت حلق ظاهر می‌شود.در سال‌های اخیر، میزان این سرطان به‌ویژه در مردان افزایش یافته است.

هـ) سرطان واژن و فرج (Vaginal & Vulvar Cancer): کمتر شایع ولی مرتبط با HPV، به‌ویژه نوع ۱۶

پاپیلوماتوز تنفسی راجعه (RRP)

بیماری نادری است که در آن زگیل‌هایی در حنجره، نای و راه‌های هوایی ظاهر می‌شوند. ممکن است در کودکان متولدشده از مادر مبتلا به HPV نوع ۶ یا ۱۱ دیده شود.می‌تواند با علائم تنفسی مانند گرفتگی صدا و تنگی نفس همراه باشد.نیاز به درمان‌های مکرر با جراحی دارد.